جشن های باستانی

جشن مهرگان       

  شاید این که بیشتر تاریخ‌نویسان بر مردمی ‌بودن این جشن قلم می‌زنند، به این سبب است که مهرگان یادآور پیروزی بر بیداد و ستم زمانه بوده است. ابوریحان بیرونی در التفهیم می‌نویسد:« مهرگان شانزدهمین روز از مهرماه و نامش مهر، اندرین روز آفریدون ظفر یافت بر بیورسب جادو، آنک معروف است به ضحاک و به کوه دماوند بازداشت و روزها که سپس مهرگان است همه جشنند، بر کردار آنچه از پس نوروز بود.»  

 البته، از سال 1304 هجری شمسی، پنج روز پنجه(خمسه) از پایان سال حذف و شش ماه نخست ، 31 روزه شد و از آن پس روز آغاز جشن مهرگان به دهم مهرماه منتقل شد و تا روز رام ایزد ؛یعنی شانزدهم مهرماه ادامه یافت .روز اول را مهرگان عامه و روز واپسین یا شانزدهم مهر را مهرگان خاصه می‌نامیدند. گزارش‌هایی نیز وجود دارند که مهرگان پیش از این نیز، در شش روز یا حتی در 30 روز برگزار می‌شده است. 
 پیش از این گفته شد، که فر و شکوه مهرگان را می‌توان با نوروز سنجید ، آنچنان که در آثارالباقیه‌ی بیرونی از گفته سلمان فارسی آمده است :« ما در عهد زرتشتی بودن می‌گفتیم، خداوند برای زینت بندگان خود یاقوت را در نوروز و زبرجد را در مهرگان بیرون آورد و فضل این دو روز بر روزهای دیگر مانند فضل یاقوت و زبرجد است بر جواهرهای دیگر.»  

شب یلدا  

  از لحاظ نجومی ، شب یلدا یا شب چله ، شب اول زمستان و درازترین شب سال است و فردای آن با دمیدن خورشید روزها بزرگ‌تر شده و تابش نور ایزدی افزونی می‌یابد . این بود که ایرانیان باستان، شب آخر پاییز و اول زمستان، را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می‌کردند . ریشه این باور و اعتقاد برمی‌گردد به گاه‌شماری و اندیشه‌هایی که ایرانیان مهری دین از آن داشتند . 
از منابع رومی می‌دانیم که پیروان و پاکان به تپه‌ای رفته ، با لباس نو و در مراسمی از آسمان می‌خواستند که آن « رهبر بزرگ » را برای رستگاری آدمیان گسیل دارد و باور داشتند که نشانه زایش آن ناجی ، ستاره ‌ایست که بالای کوهی پدیدار خواهد شد به نام کوه فیروزی ،که دارای درخت بسیار زیبایی بوده است . 
ظاهرا پیش از مسیحی شدن رومیان ؛ یعنی 300 سال پس از زایش عیسی مسیح ، کلیسا جشن تولد مهر را به عنوان زادروز عیسی پذیرفت ، زیرا زمان تولد او دقیقا معلوم نبود . از این روست که تا امروز ، بابانوئل با لباس و کلاه موبدان ظاهر می‌شود و درخت سرو و ستاره‌ای در بالای آن ‌هم یادگار مهری‌هاست . جالب این است که یلدا کلمه‌ای است سریانی به ‌معنای تولد و به گفته ابوریحان بیرونی آن ‌را " شب‌زادان " ترجمه کرده‌اند . 
 آیین شب یلدا یا شب چله ، خوردن آجیل مخصوص ، هندوانه ، انار و شیرینی و میوه‌های گوناگون است که همه جنبه‌های نمادی دارند و نشانه‌ برکت ، تندرستی ، فراوانی و شادکامی هستند . در این شب هم مثل جشن تیرگان، فال گرفتن کتاب حافظ مرسوم است و حاضران با انتخاب و شکستن گردو، از روی پوکی و یا پری آن ، آینده گویی می‌کنند. 
      

جشن سده
    از اسطوره های جشن سده، تنها یکی به پیدایش آتش اشاره دارد، فردوسی می گوید: هوشنگ ، پادشاه پیشدادی، که شیوه کشت و کار، کندن کاریز، کاشتن درخت … را به او نسبت می دهند، روزی در دامنه کوه ماری دید و سنگ برگرفت و به سوی مار انداخت و مار فرار کرد. اما، از برخورد سنگ ها جرقه ای زد و آتش پدیدار شد. هم در کتاب “التفهیم” و هم “آثارالباقیه” ابوریحان، از پدید آمدن آتش سخنی نیست بلکه، آنرا افروختن آتش بر بام ها می داند که به دستور فریدون انجام گرفت و در نوروزنامه آمده است که « “آفریدون … همان روز که ضحاک بگرفت جشن سده برنهاد و مردمان که از جور و ستم ضحاک رسته بودند، پسندیدند و از جهت فال نیک، آن روز را جشن کردندی و هر سال تا به امروز، آیین آن پادشاهان نیک عهد را در ایران و دور آن به جای می آورند.» 
 فردوسی آن را به هوشنگ نسبت می دهد و ابوریحان بیرونی و نوروز نام آ ن را از فریدون می دانند و همچنین، رسمی شدن جشن سده به زمان اردشیر بابکان منسوب گردیده است. 
 مورخان و نویسندگانی چون بیرونی، بیهقی، گردیزی، مسکویه و … از شیوه برگزاری جشن سده در دوران غزنویان، سلجوقیان، خوارزمشاهیان، آل زیاد و … تا دوره مغول بسیار نوشته اند. 
 امروزه در مازندران، کردستان، لرستان،و سیستان و بلوچستان؛ روستاییان و کشاورزان و چوپانان و چادرنشینان نزدیک غروب یکی از روزهای زمستان (آغاز نیمه یا پایان زمستان) روی پشت بام، دامنه کوه، نزدیک زیارتگاه، کنار چراگاه و یا کشتزار آتشی افروخته و بنا بر سنتی کهن پیرامون آن گرد می آیند، بدون آنکه نام جشن سده بر آن نهند. 
 ولی در کرمان جشن سده یا سده سوزی در میان تمامی اقشار مردم کرمان، مسلمان، زرتشتی، کلیمی … رواج دارد که، همه ساله در دهم بهمن ماه، برگزار می شود. 
چنانکه از کتاب ها و اسناد تاریخی برمی آید، جشن سده جنبه دینی نداشته و تمام داستان های مربوط به آن غیردینی است و بیشتر جشنی کهن و ملی به شمار می آید و وارث حقیقی جشن سده نه فقط زرتشتیان، بلکه همه ایرانیان اند، میراثی که به بسیاری از کشورهای همسایه نیز راه یافت.       

جشن اسفندگان  

  ایرانیان دوران باستان، همچون سایر اقوام هم‌دوره خود، از گذشته‌های دور تحت تاثیر و نفوذ مادر خدایان یا الهگانی بوده‌اند که آنها را حمایت می‌کردند. با آغاز پیام‌آوری اشوزرتشت، پرستش چندخدایی کنار نهاده شد و یکتاپرستی به معنای واقعی خود مطرح گردید. این فاصله‌گرفتن از خدایان اساطیری بطور کامل نبوده و آدمی که مجذوب قدرت بی‌زوال بانوخدایان اسطوره‌ای خود بود، با اقدامی جبرانی بخشی از قدرت مافوق طبیعی زنانه، آنها را در قالب‌های دختر شاه‌پریان و داستان‌های روزمره خود جای داده و قسمتی دیگر را هم به صورت زن برتر در ادبیات خود زنده می‌کند و در یک کلام می‌توان گفت در جهان‌بینی انسان باستانی ابر انسان زن بوده است. 
 آناهیتا و اشی از جمله ایزدبانوهای ایرانی می‌باشند. در میان امشاسپندان، از لحاظ زبان‌شناسی زبان اوستایی، سه امشاسپند نخستین؛ یعنی، وهومن – اشه ‌وهیشته و خشتره ‌وئیریه نرینه و سه امشاسپند بعد؛ یعنی، سپنته‌آرمئیتی و هئوروتات و امرتات از نظر لغوی، مادینه‌اند. از سوی دیگر با نگرشی ژرف در معنای این سه نیروی اهورایی سپنته‌آرمئی‌تی: مهرورزی افزاینده که بعدها به شکل سپندارمذ یا اسفند تغییر شکل داده است در باور باستان، زمین نماد آن است. 
  هئوروتات: رسایی که زایش، بالندگی و خروش آب‌ها و چشمه‌ها در ذهن ایرانی یادآور این نیروی خدایی است. 
  امرتات: بی‌مرگی و جاودانگی که رویش و بالندگی گیاهان و سبزینگی، نماد باستانی آن است. 
می‌توان دریافت که هسته اصلی این سه امشاسپند، مهرورزی و عشق بی‌آلایش و ازخودگذشتگی و پروراندن و زایندگی است و نشان دهنده اهمیت نقش زن و مادر در اندیشه و باور انسان نخستین و ایرانیان باستان است. چنانکه، در ادبیات ایرانی نیز مادر طبیعت، مام میهن، … بسیار به‌چشم می‌خورد. اگر در باور ایرانی مرد دارای قدرت مردانگی و تفکر و خردورزی بیشتری است، در برابر آن زن نیز دارای مهرورزی، عشق پاک، پاکدامنی و ازخودگذشتگی فراوان‌تری است که هر یک از این ‌دو به تنهایی راه به جایی نبرده و حتی روند پویایی گیتی را هم به ایستایی می‌کشانند. 
در زمانی‌که در بسیاری از سرزمین‌ها و فرهنگ‌های جهان باستان، دختر منفور خانواده بود و حتی گاهی پس از زایش بی‌درنگ زنده ‌زنده به گور می‌رفت؛ در ایران باستان، زن همکار و همفکر مرد در زندگی زناشویی و حتی گاهی در زمینه حقوقی – دینی و مذهبی – جنگ و پهلوانی بوده ‌است و خوشبختی بشر وابسته به میزان دانش و خرد انسان است نه جنسیت و قومیت و رنگ ونژاد. 

جشن ها و گاهان بارها

جشن : 

 در اعتقادات زرتشتیان و ریشه یابی محققان کلمه جشن از واژه یشن، یشت که بخشی از اوستا می باشد آمده و به معنای عبادت خداوند است و به همین خاطر است که شادی و جشن عنصر های جدانشدنی از آیین بهی می باشد. 

جشن ها و گاهان بارها : 

جشن های سالیانه:

جشن نوروز
جشن زادروز اشو زرتشت
سیزده بدر
جشن شب چله
جشن سده  

جشن های ماهیانه:

جشن فروردینگان
جشن اَردیبهشتگان
جشن خوردادگان
جشن تیرگان
جشن اَمـردادگان
جشن شهریورگان
جشن مهــرگان
جشن آبانگان
جشن آذرگان
جشن دیگان
جشن بهمنگان
جشن اسفندگان  

گاهان بارها (جشن های موسمی):

میدیوزرم (میان بهار)
میدیوشهم گاه (میان تابستان)
پیته شهم گاه (پایان تابستان)
ایاسرم گاه (آغاز فصل سرما)
میدیاریم گاه (میان زمستان)
همس پت میدیم گاه (برابری شب و روز)

جشن های هفت گانه

در ایران باستان، جشن هایی به مناسبت های گوناگون ملی و مذهبی برگزار می شد. اما از آن میان، هفت جشن جزو جشن های واجب به شمار می آمد که شش جشن، جشن های گاهانبار یا سالگرد آفرینش های شش گانه بود.

این جشن ها به ترتیب عبارت اند از: 

 «مید یوزرم گاه»،‌ جشن میانه بهار که از 11 تا 15 اردیبهشت به مناسبت سالگرد آفرینش آسمان برگزار می شد.

«میذ یوشم گاه» جشن نیمه تابستان از 11 تا 15 تیر به مناسبت سالگرد آفرینش آب 

«پیتی شهیم گاه» به معنی «دانه آور»، سالگرد آفرینش زمین و فصل گردآوری غله است که از 26تا 30شهریور برگزار می شد.

«ایا سرم گاه»از 26 تا 30 مهر است و سالگرد آفرینش گیاه و «برگشت» معنی می دهد، چون چوپان با گله بر می گردد و آغاز زمستان است.

«مید یاریم گاه» به معنی «میان سال» که سالگرد آفرینش چارپای مفید است و جشن میان زمستان، زمانی است که برای دام انبار زمستانی می شود.

«همسپد میدم گاه» به معنی «با هم بودن و با هم گرد آمدن‌» که سالگرد آفرینش انسان است و پنج روز آخر سال برگزار می شود.

«نوروز» رسم های بسیاری هم در حاشیه این جشن رواج داشت که با عدد هفت پیوند خورده بود. به عنوان مثال، در میز سیمین مقابل شاه وقت، هفت گونه غله و شاخه های هفت نوع درخت را می نهادند، روی همان میز هفت بشقاب کاشی سفید و هفت درهم سفید از سکه های ضرب شده در عرض سال. رسم دیگری که هنوز در برخی روستاهای زردشتی نشین رعایت می شود، کشت هفت نوع بذر در ظرف های کوچک است تا اینکه برای نوروز سبزی و طراوت فراهم باشد. هرچند که در سفره هفت سین باید هفت جزء که با آوای «سین» آغاز می‌شوند چیده شود، ولی برای زینت و چیدمان دلپذیرتر سفره،تقریباً همه خانواده‌های ایرانی اجزاء دیگری هم در سفره می چینند و در آرایش و رنگ آمیزی سفره شان نهایت خوش سلیقگی را اعمال می‌کنند.آینه و کتابی مقدس در کنار آن هم از اجزائی است که تقریباً در هر سفره هفت سینی چیده می‌شود. برخی بر این باورند که سکه که نماد «دارایی» وآب که نماد «پاکی و روشنایی» است بهتر است در کنار هم قرار گیرند و سکه را درون ظرفی از آب سر سفره می‌گذارند. در سفره هفت سین همه اجزا جنبة نمادین دارند.

استان آذربایجان غربی

هر وقت قصد سفر به استان آذربایجان غربی رو کردید حتما از اینجا ها هم دیدن کنید: 

بلندترین قله این استان قندیل با ارتفاع ۳۸۰۰ متر می باشد. 

ارومیه 

دریاچه ارومیه با جزایر متعدد آن 

دریاچه مارمیشو 

پیست اسکی خوشاکو 

تفرجگاه بند 

پارک جنگلی 

سه گنبد 

مسجد جامع 

کلیسای ننه مریم 

کلیسای سیر 

موزه ارومیه 

خوی 

مسجد مطلب خان 

مقبره شمس تبریزی 

دروازه سنگی 

پل قطور 

تفرجگاه شهر فیرورق 

کلیسای سورپ سر کیس 

قلعه باستانی بسطام 

بازار قدیمی 

سلماس 

حمام شیخ 

حجاری های خان تختی 

آبگرم ایستی سو  

قلعه پیرچاووش (روستای میناس)

قلعه چهریق

ماکو 

کاخ باغچه جوق 

دخمه سنگی شیرین وفرهاد 

چشم ثریا 

سد ارس 

عمارت کلاه فرنگی 

چالداران 

کلیسای طاطائوس 

مقبره سید صدرالدین 

نقده 

تپه باستانی حسنلو 

تفرجگاه سد حسنلو 

آبگرم شیخ معروف 

مهاباد 

غار آبی سهولان 

سد مهاباد 

غار فخریگاه 

مسجد جامع 

تکاب 

تخت سلیمان 

کوه زندان 

چشمه آبگرم احمد آباد 

دژ ساری قوریان 

چمن متحرک  

میاندواب 

زرینه رود 

سیمینه رود 

مسجد طاق 

پل میرزا رسول 

بوکان 

مسجد جامع 

سد بوکان 

تپه قلایچی 

قلعه سردار  

قلعه عباس آباد 

قلعه تبت (روستای کردنشین) 

مسجد حمامیان 

پیرانشهر 

تفرجگاه پردانان 

بازارچه مرزی 

جنگل های سرسبز 

سردشت 

آبشار شلماش 

رودخانه ذاب 

چشمه گراو 

شاهین دژ 

منطقه ییلاقی آغداش 

منطقه هولاسو 

قره قیه 

قلعه آغجیوان

استان چهار محال بختیاری

هر وقت به استان چهار محال بختیاری رفتید از اینجا ها هم دیدن کنید: 

بلند ترین قله این استان زردکوه با ارتفاع ۴۲۲۱ متر میباشد. 

پل زمان خان 

گرداب بن 

پارک فرخشهر 

سد زاینده رود 

دریاچه شلمزار 

حاشیه رودخانه زاینده رود 

چشمه زنه هفشجان 

قلعه چالشتر 

قلعه نجفقلی خان(صمصام السلطنه) 

قلعه امیرمجاهد(شمس اباد) 

مسجدجامع شهرکرد 

مسجد اتابکان 

موزه های قلعه چالشتر 

قلعه امیر مفخم بختیاری؛دزک 

عصار خانه صالحی 

سرچشمه های گهرو 

گردشگاه بابازکی 

قلعه نصیرخان 

چشمه سیاه سرد 

تالاب چغاخور 

روستای عجیب آورگان 

تالاب گندمان 

گردشگاه گردبیشه 

تالاب ده نو 

پارک مادر و دختر 

قلعه ابراهیم خان بختیاری 

حمام ابراهیم خان بختیاری  

امام زاده قیس 

غار سراب باباحیدر 

غار سید عیسی بید گل 

گردشگاه پیرغار 

چشمه قلعه فارسان  

تنگ درکش ورکش 

قلعه سردار اسعد بختیاری جونقان 

پارک کوهستان جونقان 

طاق سنگی های جونقان 

امام زاده باباحیدر 

امام زاده سعید چلیچه 

آبشار آتشگاه لردگان 

پارک جنگلی پروز لردکان 

چشمه سندگان 

چشمه برم 

چهار طاقی منج 

میل شاه بارز 

برج سردشت 

قلعه دشت پاگرد 

کاروانسرای قلعه مدرسه 

رودخانه لردکان 

مسجد سونگ 

چشمه مولا 

چشمه سرداب 

تالاب سولقان 

چشمه سرخون 

چهل چشمه دهنو 

چشمه شلیل 

چشمه های کری چهار بنیچه 

قلعه اردل 

تکیه بختیاری ها 

پل بهشت آباد 

پل دوپلان 

امام زاده مریک 

امام زاده چهراز 

آبشار دماب 

آبشار دره عشق 

ایل راه دزپارت 

آبشار کردی سبزکوه 

پیست اسکی چلگرد 

غار چما 

آبشار تونل کوهرنگ 

دشت لاله 

چشمه سرداب 

سد کوهرنگ 

چشمه مورز 

چشمه مروارید 

چشمه کوهرنگ 

چال میشان 

بردگوری های تاریخی بازفت 

چشمه دز داران 

قلعه دهناش 

قلعه تبرک 

نقوش برجسته الگی و شیرین او بازفت